ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΑΟΥ

                        ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΦΑΛΗΡΟΥ, ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ                                     ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ

Σύντομον ἱστορικόν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ

Ὁ Ἱερός Ναός Ἁγίας Παρασκευῆς Νέας Καλλιπόλεως Πειραιῶς δέν βρίσκει τίς ρίζες του σέ κάποια περιοχή τῆς εὐρύτερης χερσονήσου τῆς Καλλιπόλεως τῆς ἀνατολικῆς Θράκης, ὅπως εὔλογα πολλοί ὑποθέτουν, ἀλλά στήν νοτιοανατολική πλευρά τῆς θαλάσσης τῆς Προποντίδος, στήν περιοχή της Βιθυνίας, καί συγκεκριμένα στήν πιό σημαντική κωμόπολη ἀπό ἐκεῖνες, οἱ ὁποῖες τήν ἀπάρτιζαν, στό ἐπονομαζόμενο Κατιρλί.

Μέχρι καί σήμερα μπορεῖ κανείς νά συναντήσει τόν ἐρειπωμένο Ναό τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στό Κατιρλί, μιά περιοχή ἡ ὁποία τόν περασμένο αἰῶνα εἶχε νά προβάλει σημαντική ἀκμή στήν ἐκπαίδευση, τά γράμματα καί τόν πολιτισμό, μέ σπουδαῖες προσωπικότητες.

Περισσότερα ἀπό 80 χρόνια ἔχουν περάσει ἀπό τότε, πού ἀντήχησαν γιά τελευταία φορά οἱ καμπάνες τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς ἁγίας ἐνδόξου ὁσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευῆς τῆς Ρωμαίας στή Βιθυνία, καθώς στίς 21 Ἰουνίου 1921 ὁ πατήρ Μιχαήλ Καρακάσης – Καραγιώργης, ὁ τελευταῖος ἱερέας τοῦ χωριοῦ, ἀναγκάστηκε νά ἐγκαταλείψει τόν τόπο, ὅπου μέχρι τότε ἦταν ἡ πατρίδα του. Ἀναχώρησε, παίρνοντας μαζί του τήν οἰκογένειά του, πολλούς συγχωριανούς καί πλῆθος κειμηλίων, μέ προορισμό μιά νέα πατρίδα. Ἀφοῦ διέμειναν γιά λίγο στήν Κίο, ἔφτασαν μέσα στούς ἑπόμενους μῆνες στήν Πειραϊκή χερσόνησο, ὅπου συνάντησαν πρόσφυγες ξεριζωμένους ἀπό περιοχές, ὅπως τό Μυριόφυτο τῆς Καππαδοκίας, τήν Ἀνακοῦ, τή Σινασό, τήν Κάρπαθο, τήν Κάσο καί τή Χίο.

Ἡ κατασκευή τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ξεκίνησε τό 1924 καί ἀρχικά εἶχε τή μορφή ξύλινης παράγκας. Τό 1927 ἄρχισε νά χτίζεται, περιμετρικά τῆς παράγκας, ὁ σημερινός Ναός ἀπό λαξευμένη πέτρα. Μετά ἀπό αἴτηση στήν τουρκική πρεσβεία, ἦρθαν στή Νέα Καλλίπολη σκεύη καί ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια, καθώςκαί  ὅ,τι ἄλλο ἦταν ἀπαραίτητο γιά τή λειτουργία ἑνός νεοαναγειρόμενου ναοῦ ἀπό τό κέντρο ἀποκατάστασης προσφύγων. Τά ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τελέστηκαν στίς 13 Ὀκτωβρίου τοῦ 1940, δεκαπέντε ἡμέρες πρό τῆς κηρύξεως τοῦ Ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου, ἀπό τόν τότε ἐπίσκοπο Ταλαντίου καί μετέπειτα Μητροπολίτη Ἐδέσσης καί κατόπιν Θεσσαλονίκης κυρό Παντελεήμονα Παπαγεωργίου.

Μέσα στήν ἱστορία του ὁ Ἱερός Ναός ἐξελίχθηκε σέ ἰδιαίτερα κατανυκτικό τόπο συνάξεως τῶν πιστῶν καί τελέσεως τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων καί Ἀκολουθιῶν. Εἶναι ἀξιοσημείωτο τό γεγονός ὅτι δέν ὑπῆρξε ἡμέρα μέχρι καί σήμερα, πού νά μήν τελέστηκε ἑσπερινός καί ὄρθρος στό Ναό. Στά χρόνια πού πέρασαν, διακόνησαν στό Ναό ἀξιοσέβαστοι ἱερεῖς, καλλικέλαδοι ἱεροψάλτες καί ἐπίτροποι μέ ἀπαράμιλλη φροντίδα.

Ξεχωριστή μνεία γίνεται στόν ἀπό Κιτίου Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου κυρό Μακάριο τόν Γ΄, ὁ ὁποῖος ὑπηρέτησε στόν Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς ὡς ἀρχιμανδρίτης καί προϊστάμενος. Στίς 18 Σεπτεμβρίου 1949 παρευρέθη καί τέλεσε στό μνημόσυνο τῶν κτητόρων καί τό 1952 λειτούργησε ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου.

Ἀναφορικά μέ τήν ἀρχιτεκτονική, ὁ Ναός κατατάσσεται στόν τύπο τοῦ ἡμισυνθέτου τετρακιονίου καί τό σχέδιο στή σχολή τῆς Ἑλλάδος. Ἐξωτερικά ὁ Ναός κοσμεῖται ἀπό ψηφιδωτές παραστάσεις καί μωσαϊκά, ἐνῶ ἐσωτερικά ἀξιοσημείωτη εἶναι ἱστόρηση τοῦ ἁγιογράφου Παναγιώτου Μπάτα. Ὁ Ἱερός Ἐπιτάφιος τοῦ 1831, τά ξυλόγλυπτα ἀπό τό Μυριόφυτο τῆς Καππαδοκίας, τά ἱερά σκεύη, τά ἄμφια, οἱ ἱερές εἰκόνες ἀπό διάφορες περιοχές τῆς Μικρασίας καί κυρίως τό τεμάχιο τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, εἶναι μερικά ἀπό τά ἀξιόλογα κειμήλια, πού φυλάσσονται στό Ναό.

Στήν ἐνορία ὑπάρχουν τρία παρεκκλήσια : α) τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου πατρός ἡμῶν Στυλιανοῦ τοῦ Παφλαγόνος, προστάτου τῶν νεογνῶν καί τῶν νηπίων, στό δεξιό κλίτος τοῦ Ναοῦ, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου τελεῖται πανηγυρικῶς στίς 26 Νοεμβρίου, β) τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου,  Καθηγητοῦ τῆς ἐρήμου, προστάτου τῶν δαιμονιζομένων, στό Πνευματικό Κέντρο, πού βρίσκεται ἀπέναντι ἀπό τόν Ἱερό Ναό, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου τελεῖται πανηγυρικῶς στίς 17 Ἰανουαρίου, καί γ) τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μάρτυρος Σώζοντος στήν Πειραϊκή, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου τελεῖται πανηγυρικῶς στίς 7 Σεπτεμβρίου.

Τόν ἐξωτερικό χῶρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ κοσμεῖ ἡ προτομή τοῦ ἐθνομάρτυρος Μητροπολίτου Σμύρνης κυροῦ Χρυσοστόμου, τῆς ὁποίας τά ἀποκαλυπτήρια ἔγιναν στίς 26 Σεπτεμβρίου 2004, ἐπί ἀρχιερατίας τοῦ Γέροντος Μητροπολίτου πρώην Πειραιῶς κ. Καλλινίκου καί Δημαρχίας τοῦ κ. Χρήστου Ἀγραπίδη. Ἡ προτομή φιλοτεχνήθηκε ἀπό τόν κ. Στυλιανό Μέλιο, μέ τήν εὐγενική χορηγία τοῦ κ. Βασιλείου Τζαννῆ. Τήν Κυριακή μετά τήν Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας, στόν αὔλειο χῶρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, παρουσίᾳ πλήθους πιστῶν, λαμβάνει χῶρα ἡ καθιερωμένη ἐτήσια σεμνή τελετή μνήμης τῆς γενοκτονίας τοῦ Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τελεῖται ἐπιμνημόσυνος δέησις ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ἐθνομαρτύρων καί τῶν σύν αὐτοῖς ἀναιρεθέντων κατά τήν μικρασιατική καταστροφή τοῦ 1922. Κατατίθεται στεφάνι στήν προτομή τοῦ ἐθνομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης. Τηρεῖται ἑνός λεπτοῦ σιγή στήν μνήμη τῶν θυμάτων τῆς μικρασιατικῆς καταστροφῆς. Ψάλεται ὁ Ἐθνικός μας Ὕμνος. Ἐκφωνεῖται ἐπίκαιρη ὁμιλία περί μικρασιατικῆς καταστροφῆς καί ἀπονέμονται βραβεία στούς τρεῖς ἀριστούχους μαθητές τῶν σχολείων τῆς ἐνορίας τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς.

Τό φιλανθρωπικό, ἱεραποστολικό καί κατηχητικό ἔργο τῆς ἐνορίας μας συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Τόν Ἰούνιο τοῦ 2008 ἡ ἐνορία ἐξέδωσε ἕνα σύγγραμμα μέ τίτλο  : «Ἡ ἁγία Παρασκευή Νέας Καλλιπόλεως Πειραιῶς˙ Ὁδοιπορικό στίς ἀλησμόνητες πατρίδες», τό ὁποῖο ἀφορᾶ στήν Ἱστορία τοῦ Ναοῦ, τήν μετακίνηση καί ἐγκατάσταση τῶν προσφύγων στήν πειραϊκή χερσόνησο καί τά ἱερά κειμήλια.

Ἡ μνήμη τῆς ἁγίας ἐνδόξου ὁσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευῆς τιμᾶται πανηγυρικά στίς 26 Ἰουλίου, ἐνῶ στίς 14 Ὀκτωβρίου ἐπιτελεῖται ἡ ἀνάμνησις τοῦ ἐν Χίῳ θαύματος τῆς ἁγίας Παρασκευῆς τῆς Ρωμαίας καί ἡ μνήμη τῆς Ὁσίας καί Θεοφόρου μητρός ἡμῶν Παρασκευῆς τῆς νέας τῆς Ἐπιβατινῆς.