ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΑΣ ΝΗΣΤΕΨΟΥΜΕ, ΑΔΕΛΦΟΙ!

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἀγαπητοί μου, στὴν ὁποία μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μπαίνουμε ἀπὸ αὔριο, εἶναι περίοδος ἱερῶν ἀσκήσεων τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἡ ἄσκηση εἶναι μία τακτικὴ, ποὺ ἐπὶ αἰῶνες τώρα ἐφαρμόζεται σὲ πολλοὺς τομεῖς τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς, διότι ἔχει ἀποδειχθεῖ χρήσιμη, βοηθητικὴ καὶ σωτήριος. Ἡ ἄσκηση λέγεται καὶ γυμνασία ἢ γυμναστική. Ἡ ἄσκηση ἀποβλέπει, ὄχι μόνο στὴν διατήρηση μιᾶς καλῆς καταστάσεως, ἀλλὰ καὶ στὴ βελτίωσή της, ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο, καθὼς καὶ στὴν ἑτοιμότητα τῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ τὶς χρησιμοποιήσει σὲ κάθε ἀνάγκη, ποὺ θὰ παρουσιαστεῖ.

Ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος εἶναι καὶ σῶμα καὶ ψυχὴ - πνεῦμα, γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ ἄσκηση διακρίνεται σὲ σωματικὴ καὶ σὲ ψυχικὴ - πνευματική.

Μὲ τὴν σωματικὴ ἄσκηση τὸ σῶμα διατηρεῖ τὴν ὑγεία καὶ τὴν εὐεξία του, οἱ μῦς καὶ τὰ μέλη δυναμώνουν, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ ἐργάζεται ἀποδοτικά. Μὲ τὴν πνευματικὴ ἄσκηση τὸ μυαλὸ «ἀκονίζεται»,  ἀποκτᾷ εὐστροφία καὶ πλουτίζεται σὲ γνώσεις. Σπουδαιότερη, ὅμως, καὶ πιὸ ἀναγκαία εἶναι ἡ ψυχικὴ ἄσκηση, μὲ τὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται νὰ καταταγεῖ στὴν στρατιὰ τοῦ οὐρανίου βασιλέως Χριστοῦ, νὰ ὑπακούει καὶ νὰ τηρεῖ τὸ θέλημά του, ν᾽ ἀποκτήσει καὶ νὰ διατηρεῖ τὴν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς ἀπὸ τὰ πάθη, νὰ ἀπεκδυθεῖ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο καὶ νὰ ἐνδυθεῖ τὸν νέο, νὰ μιμηθεῖ τὸν Χριστὸ καὶ τέλος νὰ ἐνωθεῖ μαζί Του αἰωνίως. Αὐτὰ δὲν εἶναι εὔκολα ἀσφαλῶς· μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅμως, μὲ τὴν Χάρι τοῦ Κυρίου, γίνονται κατορθωτὰ καὶ καθιερώνονται ἰσοβίως ὡς ἕνα καθημερινὸ πρόγραμμα ζωῆς.

Οἱ Χριστιανοί, ποὺ ἀποτελοῦμε τὴν πνευματικὴ στρατιὰ τοῦ Κυρίου, ἀσκούμαστε βέβαια καὶ γυμναζόμαστε ὅλες τὶς ἡμέρες τῆς ζωῆς μας καὶ ὅλες τὶς ἡμέρες τοῦ ἔτους, ἀλλὰ ἔχουμε καὶ ὡρισμένες περιόδους, κατὰ τὶς ὁποῖες ὅλα τὰ γυμνάσματα ἐντείνονται καὶ ὅλες οἱ ἀσκήσεις συντονίζονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, μὲ σκοπὸ τὸν τελειότερο καταρτισμὸ τῶν πιστῶν.

Μία τέτοια περίοδος, πρώτη μεταξὺ ὅλων τῶν ἄλλων, εἶναι ἡ περίοδος αὐτὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Κατ᾽ αὐτήν, ὅπως ψάλλει ὡραῖα ἡ Ἐκκλησία μας, «Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται» (ἔχει ἀνοίξει τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν – αἶνοι Κυριακῆς Τυρινῆς) καὶ «Ἔφθασε καιρός, ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή, ἡ κατὰ τῶν δαιμόνων νίκη» (ἦρθε ὁ καιρὸς, ποὺ ἀρχίζουν οἱ πνευματικοὶ ἀγῶνες, ἡ νίκη ἐναντίον τῶν δαιμόνων – δοξαστικό αἴνων Κυριακῆς Τυρινῆς).

Χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῆς περιόδου αὐτῆς εἶναι ἡ αὐστηρὴ νηστεία. Εἶναι τὸ ἀρχαιότερο καὶ τὸ γνωστότερο εἶδος ἀσκήσεως. Τὴν περίοδο αὐτὴ ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νὰ νηστέψουμε ὅλοι, ἐκτὸς μόνο ἀπὸ ἐκείνους, ποὺ, γιὰ κάποια σωματικὴ ἀσθένεια, ἐμποδίζονται νὰ λάβουν μέρος στὸ ἱερὸ αὐτὸ ἀγώνισμα.

Ἡ νηστεία εἶναι θεσμὸς τόσο ἀρχαῖος ὅσο καὶ ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ νομοθετήθηκε μέσα στὸν Παράδεισο μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ νὰ μὴ γευθοῦν οἱ πρωτόπλαστοι τὸν ἀπαγορευμένο καρπό· καὶ γι᾽αὐτὸ οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τὴν χαρακτηρίζουν συνηλικιῶτιν, συνομήλικη δηλαδή,τοῦ ἀνθρώπου (Μέγας Βασίλειος, Migne 31, 168Α).

Ὅλων τῶν ἁγίων σύντροφος καὶ φίλη ἀχώριστη ὑπῆρξε ἡ νηστεία, ἡ «πάνοπλος ἐγκράτεια, ἡ τῶν ἀγγέλων εὐπρέπεια, ἡ πρὸς Θεὸν παρρησία» (ἡ ἐγκράτεια, ποὺ εἶναι ἐφοδιασμένη μὲ ὅλα τὰ ὅπλα, ποὺ μιμεῖται τὴν ἀγγελικὴ εὐπρέπεια, ποὺ χαρίζει θάρρος νὰ σταθεῖ κανεὶς ἐμπρὸς στὸ Θεό – δοξαστικό αἴνων Κυριακῆς Τυρινῆς).

Ἡ νηστεία, ὅπως λέει γι᾽ αὐτὴν μὲ ἐνθουσιασμὸ ἕνας μεγάλος πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας καὶ φιλόσοφος βαθύς, ὁ Μέγας Βασίλειος, εἶναι «οἴκων αὔξησις, ὑγείας μήτηρ, νεότητος παιδαγωγός, κόσμος πρεσβύταις, ἀγαθὴ συνέμπορος ὁδοιπόροις, ἀσφαλὴς ὁμόσκηνος τοῖς συνοίκοις»· καὶ ἀλλοῦ· «πόλεως εὐσχημοσύνη, ἀγορᾶς εὐστάθεια, οἴκων εἰρήνη, σωτηρία τῶν ὑπαρχόντων»· καὶ ἀλλοῦ· «νηστεία προφήτας γεννᾷ, δυνατοὺς ῥώννυσι (=ἐνδυναμώνει)· νηστεία νομοθέτας σοφίζει, ψυχῆς ἀγαθὸν φυλακτήριον, σώματι σύνοικος ἀσφαλής, ὅπλον ἀριστεύουσιν, ἀθληταῖς γυμνάσιον… σωφροσύνης δημιουργός. Ἐν πολέμοις ἀνδραγαθεῖ, ἐν εἰρήνῃ ἡσυχίαν διδάσκει» (Μέγας Βασίλειος, Περὶ νηστείας Λόγος Α΄· Migne 31,173C, 183Β, 172Β).

Ὅσοι, λοιπὸν, ἐπιθυμοῦμε ν᾽ ἀποκτήσουμε καὶ ν᾽ ἀπολαύσουμε ἕνα ἀπ᾽ τὰ πολλὰ δῶρα καὶ ἀγαθά, ποὺ προσφέρει στοὺς Χριστιανοὺς ἡ νηστεία, ἂς τηρήσουμε τὴν χριστιανικὴ καὶ ἁγία νηστεία. Ἂς φράξουμε τὰ αὐτιά μας νὰ μὴν ἀκοῦμε τῶν ἀπίστων, τῶν ὑλοφρόνων καὶ ἀδιαφόρων τὶς εἰρωνεῖες, τὶς ἀντιρρήσεις καὶ τὶς «προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις» (Ψαλμός 140, 4) κατὰ τοῦ ἁγίου θεσμοῦ τῆς νηστείας. Κι ἂς ἀκούσουμε τὴ φωνὴ τῆς μητέρας μας Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μελῳδικὰ ψάλλει· «Προκαθάρωμεν ἑαυτούς, ἀδελφοί, τῇ βασιλίδι τῶν ἀρετῶν· ἰδοὺ γὰρ παραγέγονε πλοῦτον ἡμῖν ἀγαθῶν κομίζουσα· τῶν παθῶν κατευνάζει τὰ οἰδήματα καὶ τῷ Δεσπότῃ καταλλάττει τοὺς πταίσαντας·  διὸ μετ᾽ εὐφροσύνης ταύτην ὑποδεξώμεθα, βοῶντες Χριστῷ τῷ Θεῷ· Ὁ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, ἀκατακρίτους ἡμᾶς διαφύλαξον, δοξολογοῦντάς σε, τὸν μόνον ἀναμάρτητον» (δοξαστικό αἴνων Κυριακῆς Ἀπόκρεω).

Μέ αὐτές τίς σκέψεις εὐχόμαστε σέ ὅλους καλή καί εὐλογημένη Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί καλό στάδιο!