Η ΕΚΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΜΑΣ

     Τό Σάββατο 4 Ἰουνίου 2016 ἡ ἐνορία μας, στά πλαίσια τῆς λήξεως τῶν μαθημάτων τοῦ Κύκλου Μελέτης Ἁγίας Γραφῆς καί τῆς Ἑρμηνείας τῆς Θείας Λειτουργίας, πραγματοποίησε τήν καθιερωμένη ἐτήσια προσκυνηματική ἐκδρομή. Φετινός προορισμός μας ἦταν ἡ Γυναικεία Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιού Παρνασσίδος καί ἡ πανέμορφη καί γραφική κωμόπολη τῆς Ἀράχωβας.

 Ἡ Ἱερά Μονὴ Προφήτου Ἠλιού, κατὰ τοὺς χρόνους τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, ὑπῆρξε ὁρμητήριο καὶ τροφοδότης τῶν ἐπαναστατικῶν δυνάμεων τῆς Ἀνατολικῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος. Ἔπαιξε τὸν ἴδιο ρόλο στὴ Στερεὰ Ἑλλάδα, τὸν ὁποῖο ἔπαιξε ἡ Ἁγία Λαύρα στὸν Μοριᾶ, γι’αὐτό ἔχει γραφεῖ στὴν Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ὡς ἡ Ἁγία Λαύρα τῆς Ρούμελης.

Ἀπὸ τὸ Μοναστήρι τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ ἔκανε τὸ ξεκίνημά της ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση, μὲ πρωτοπόρους τὸν Ἐπίσκοπο Σαλώνων κυρό Ἡσαΐα καὶ τὸν ξακουστὸ ὁπλαρχηγὸ Γερο-Πανουργιᾶ. Αὐτοί, κατὰ τὴν 24^η Μαρτίου 1821, μέ τούς Προεστώτες τῶν Σαλώνων, ἐντὸς τοῦ Καθολικοῦ της Ἱ. Μονῆς τοῦ Προφήτου Ἠλιού, ὀρκίστηκαν καὶ ὕψωσαν τὴν Σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως. Τότε ἔδωσε ἡ Ἱερά Μονή στὸν Βωμὸ τῆς Πίστεως καὶ τῆς Ἐλευθείας τριάντα ἀπό τούς ἑκατὸ περίπου Μοναχούς της, οἱ ὁποῖοι καὶ ἔπεσαν, ἡρωϊκῶς μαχόμενοι, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Ἐπίσκοπο Ἡσαΐα, ἐναντίον τῶν Τούρκων, στὴ Χαλκομάτα.

Ἡ Ἱερά Μονὴ συνέχισε τὴν δράση, καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ Ἀγῶνος, ὡς καταφύγιο καὶ ὁρμητήριο τῶν Ἑλληνικῶν Δυνάμεων, ὡς τόπος ἀναπαύσεως καὶ ἀναῤῥώσεως τῶν λαβωμένων καὶ κυρίως, ὡς τροφοδότης τοῦ Μεγάλου Ἀγῶνος.

Τὸ σπουδαιότερο κόσμημα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς εἶναι τὸ ξυλόγλυπτο Τέμπλο. Εἶναι ἔργο τοῦ 19^ου αἰῶνος καὶ συγκεκριμένα τοῦ ἔτους 1834.

Ἡ ξυλογλυπτικὴ σύνθεση τοῦ Τέμπλου καὶ ἡ ἐπιμελέστατη ἐκτέλεσή του τό καθιστοῦν μοναδικὸ στὸν Στερεοελλαδικὸ χῶρο. Πραγματικῶς, ὄχι μόνο ὁ ἁπλὸς ἐπισκέπτης, ἀλλὰ καὶ ὁ μελετητὴς αὐτοῦ τοῦ ἔργου θαυμάζει. Σ’ἕνα μικρὸ σχόλιο τοῦ Δ. Σταμέλου ἀναφέρεται χαρακτηριστικά ὅτι τὸ ἔργο εἶναι ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ ἔργα τῆς λαϊκῆς ξυλογλυπτικῆς, ποὺ σὲ ἐντυπωσιάζει ἄμεσα, βαθύτατα καὶ σὲ προβληματίζει μὲ τὸ θρησκευτικὸ δέος, ποὺ ἀποπνέει. Ἔχει μίαν δύναμη, ποὺ αἰχμαλωτίζει, καθὼς μορφὲς καὶ σκηνὲς ἀπὸ τὴν Παλαιά καὶ Καινὴ Διαθήκη ἔχουν ἀποδοθεῖ μὲ τόσο συγκλονιστικὸ τρόπο. Μονάχα ἕνας μεγάλος καλλιτέχνης, ἕνας ἄνθρωπος ἐμπνευσμένος μὲ πίστη μποροῦσε νὰ τὸ φιλοτεχνήσει.

Περὶ τοῦ τεχνίτου δυστυχῶς τίποτα ἀκριβὲς δέν γνωρίζουμε. Ἡ ταπεινοφροσύνη του δὲν τοῦ ἐπέτρεψε νὰ χαράξει ἐπὶ τοῦ τέμπλου τὸ ὄνομά του καὶ τὴν χρονολογία τῆς κατασκευῆς του. Ὑπάρχει ἡ γνώμη ὅτι ὁ τεχνίτης καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἤπειρο καὶ εἶναι ὁ Ἀναστάσιος Μόσχος ἀπὸ τὸ Μέτσοβο. Ὁ τεχνίτης, βαθὺς γνώστης τῆς Ἁγίας Γραφῆς, συνθέτει ἕνα ἁρμονικὸ σύνολο μὲ σκηνὲς ἀπὸ τὴν Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη, τὰ Συναξάρια τῶν Ἁγίων καὶ τὴν Ἀποκάλυψη.

Ἡ Παράδοση διασῴζει καὶ ἕνα συγκινητικὸ γεγονός γιὰ τὸν τεχνίτη τοῦ Τέμπλου. Λέγεται ὅτι, ἐρχόμενος νὰ ἀναλάβει τὴν ἐργασία, διαφώνησε σέ κάτι μὲ τοὺς Μοναχοὺς καὶ ἔφυγε ἀπὸ τὸ Μοναστήρι. Κατερχόμενος τοῦ Μοναστηριοῦ ἐμφανίστηκε μπροστά του ἄγνωστος σεβάσμιος γέροντας, ὁ ὁποῖος τὸν ρώτησε, διατὶ δὲν ἀνέλαβε τὴν ἐργασία. Μετὰ τὴν ἀπάντηση τοῦ τεχνίτου, ὁ γέροντας τον προέτρεψεν νὰ ἐπιστρέψει ἀμέσως στὴ Μονή, νὰ ἀναλάβει τὴν ἐργασία καὶ νὰ δημιουργήσει ὅ,τι καλλίτερο μποροῦσε. Καὶ ἀμέσως ἐξαφανίστηκε. Ὁ ἄγνωστος γέροντας ἦταν ὁ ἅγιος ἔνδοξος Προφήτης Ἠλίας. Πράγματι ὁ τεχνίτης ἐπέστρεψε ἀμέσως καὶ κατασκεύασε τὸ ἀνεπανάληπτο καὶ ὑπέροχο Τέμπλο, ἐργασθεὶς φιλοπόνως καὶ ὑπομονετικῶς ἐπὶ εἴκοσι συναπτὰ ἔτη, ἕως ὅτου ἐπεράτωσε τὸ ἔργο.

Ἡ Ἀράχωβα (ἤ Ἀράχοβα) εἶναι ὀρεινή κωμόπολη τοῦ Νομοῦ Βοιωτίας, χτισμένη στίς νότιες πλαγιές του Παρνασσοῦ σέ ὑψόμετρο 968 μέτρων. Ἡ ἐπικρατέστερη ἄποψη γιά τήν προέλευση τῆς ὀνομασίας της εἶναι πώς προέρχεται ἀπό τή νοτιοσλαβική λέξη Οrechova, πού σημαίνει καρυδότοπος. Ὅμως, ὑπάρχουν ἀκόμη δύο ἐκδοχές γιά τήν προέλευση τῆς ὀνομασίας της. Σύμφωνα μέ τήν πρώτη, ἡ περιοχή ἦταν γνωστή στά χρόνια τῆς Ἐπανάστασης ὡς "Ράχωβα", λέξη ἑλληνικῆς ρίζας, ἡ ὁποία προέρχεται ἀπό τό συνδυασμό "ράχις" καί "ὠβάς", και ἡ ὁποία χρησιμοποιήθηκε, γιά νά δηλώσει τήν οἰκιστική ἕνωση τῶν κατοίκων, πού ζοῦσαν σέ μικρότερα μορφώματα. Σύμφωνα πάντως μέ τόν Ἀραχωβίτη συγγραφέα τοῦ πονήματος «Ὁ παππούς μου κι ἐγώ στήν Ἀράχωβα» (ἐκδόσεις "Α. Πιτσιλός", Ἀθήνα, 1998, σελ. 13) Γεώργιο Θ. Σύρο, ἡ ὀνομασία αὐτή πιθανόν νά προέρχεται ἀπό τό παλαιό χωριό Ράχωβο Γρεβενῶν, ἐκ τοῦ ὁποίου ἦρθαν κάτοικοι διωγμένοι ἀπό τούς Τούρκους κατά τή διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας. Ἡ ἄλλη ἐκδοχή θέλει τή λέξη νά προέρχεται ἀπό τήν ἑλληνική "ράχις" καί τή σλαβική "ova" (τόπος), ἄρα "Ἀράχωβα" (Ἀράχοβα) = "ραχότοπος".

Ἀληθινά στολίδια γιά τήν Ἀράχωβα ἀποτελοῦν :

α) Ὁ ἀπόκρημνος βράχος μέ τό ρολόι. 

β) Ὁ Ἱερός Ναός τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, πού εἶναι ἕνας ἀπό τούς δύο ἐνοριακούς ναούς τοῦ χωριοῦ καί βρίσκεται σέ περίοπτη θέση στήν κορυφή τοῦ χωριοῦ, στούς πρόποδες τοῦ Παρνασσοῦ. Ὁ σημερινός ναός χτίστηκε τό 1833, ὅπως δείχνει ἀνάγλυφη πλάκα στό Ἱερό Βῆμα, σέ ρυθμό σταυρεπίστεγης τρίκλιτης βασιλικῆς μέ τρούλο. Πρόκειται γιά ἕνα λαμπρό ναό, κατάγραφο ἀπό σύγχρονες τοιχογραφίες, μέ τεράστιες καμπάνες στά καμπαναριά, πού πλαισιώνουν τήν εἴσοδο τῆς ἐκκλησίας (ἡ παλιά μεγάλη καμπάνα ζυγίζει ἕνα τόνο καί ἔχει διάμετρο 1,2 μέτρα). Ὁ αὔλειος χῶρος στολίζεται ἀπό ἀνάγλυφες πλάκες μέ σχέδια ἀπό ἀραχωβίτικα ὑφαντά, ἔργο πού ὑλοποίησαν Ἀραχωβίτες τεχνίτες. Ὁ χῶρος γύρω ἀπό τήν ἐκκλησία ἔχει συνδεθεῖ μέ τήν ἱστορία τοῦ τόπου ὡς στρατηγεῖο τοῦ Καραϊσκάκη στή μάχη τῆς Ἀράχωβας τό 1826, καθώς καί μέ τά γεγονότα τοῦ                     Β' Παγκοσμίου Πολέμου καί τῆς περιόδου, πού ἀκολούθησε, ὅπως δείχνουν ὁ ἱστορικός περίβολος μέ τίς πολεμίστρες, τό παλιό κανόνι καί ὁ βόρειος τοῖχος τοῦ Ναοῦ,  πού εἶναι χτυπημένος ἀπό σφαῖρες.

γ) Τό Ἡρῶο τοῦ Καραϊσκάκη. Στή δυτική ἔξοδο τῆς Ἀράχωβας προβάλει ἡ μορφή τοῦ Γεωργίου Καραϊσκάκη πάνω σέ τριακόσιες πέτρες, πού θυμίζουν τά κεφάλια τῶν νεκρῶν Τούρκων, πού εἶχε ζητήσει ὁ ἀρχιστράτηγος Καραϊσκάκης, γιά τό μνημεῖο, πού στήθηκε, ἀμέσως μετά τό τέλος τῆς νικηφόρας Μάχης. Καί

δ) Τό Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσοῦ.

Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΟΣ

Η ΑΡΑΧΩΒΑ

ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ